Monitör almak isteyen kişilerin kafasındaki takılan en önemli sorulardan biri IPS, VA, TN, OLED, Mini-Led – 5 Monitör Paneli Arasından Hangisini Tercih Etmeliyim? oluyor. Makalemizde bu konuya değineceğiz.
Panel Çeşitleri Arasından Hangisini Tercih Etmeliyim?
Bir monitör satın alırken, tercih edilen panel türünün kişisel tercihler ve kullanım amacına bağlı olarak seçilmesi önemlidir. Örneğin, oyun oynayanlar, daha yüksek bir tepki süresine sahip TN panelini tercih edebilir, ancak yüksek kontrast oranı arayanlar, Mini-LED panelini tercih edebilir. Güvenilir bir görüntü kalitesi arayanlar ve Adobe gibi grafik tasarım uygulaması kullananlar OLED paneli, en iyi seçim olacaktır.
Panel Çeşitleri
IPS (In-Plane Switching) Paneller
IPS paneller TN panellerin aksine oldukça canlı renklere sahiptir. Bununla birlikte bu monitörlere farklı açılardan bakmanız durumunda TN paneller gibi renkler değişmez. Kısacası IPS panele sahip monitörler TN panele sahip monitörlere oranla çoğu yönden daha iyidir. Şunu da unutmamak gerekir, bu kadar iyi özelliğin yanında kötü yönlerde olmalı. IPS panellerde IPS Glow gibi yapısal dezavantajlar yaşayabilirsiniz. IPS Glow, monitörün siyah ekranlardaki performansını mahveden bir çeşit parlamadır.
Hangi Kullanıcılar IPS Panel Monitör Almalıdır?
IPS panele sahip monitörler canlı renklere sahiptir, dolayısıyla grafik tasarımcılar için birebirdir. Bu oyuncular için kötüdür demek olmuyor, IPS panele sahip monitörler her alanda kullanılabilir diyebiliriz. Bütçeniz var ise TN panele göre çok daha iyi bir tercih olacaktır.
OLED (Organik Led) Paneller
OLED panellerin diğer panellerden farkı adından da anlaşılabileceği üzere arka aydınlatmaya ihtiyaç olmadan kendi ışığını üretebilmesidir. OLED paneller arka aydınlatmaya sahip olmadığı için oradan gelecek tepkiyi beklemek durumunda kalmıyor ve bu da OLED panelleri çok seri bir panel teknolojisi haline getiriyor. Örnek vermek gerekirse ROG Swift OLED PG27AQDM monitörünü örnek olarak verebiliriz, bahsi geçen modelin yenileme hızının 0.03ms olduğu iddia ediliyor. OLED paneller diğer panellere göre özellikle kontrast söz konusu ise her pikselin bağımsız olarak kontrol edilebilmesi nedeniyle çok üstün bir performans gösterirler. Bu sayede OLED panellerde IPS panellerdeki gibi siyahların grimsi bir tonda gözükmesi söz konusu olmaz. OLED paneller doğal ışık yayarlar, bu da onları görüş açısı konusunda mutlak kazanan yapar.
Ayrıca OLED paneller kontrastın yanı sıra renk doğruluğu, geniş renk gamı, ince ve esnek tasarım konusunda da diğer panellere nazaran çok daha iyilerdir. Geniş renk gamları sayesinde renkleri daha doğru ve canlı gösterebilirler. Bu sayede gerçekçi ve canlı renkler daha iyi bir görünürler. OLED paneller esnek materyaller ile üretilebilirler. Bu sayede OLED panele sahip cihazlar daha ince ve daha hafif olabilirler.
Fakat bu kadar iyi yönü olsa bile OLED panellerin bazı dezavantajları da var. OLED paneller, dayanıklılık ve güvenirlilik konusunda sıkıntılar yaşamaktadır. Aynı şeyi statik olarak ekranda tutarsanız burn-in yani yanma ihtimali vardır. Statik görüntü olarak logo, sabit masaüstü resmi veya oyunu menüsünde bırakıp AFK kalmak gibi şeyler panelin yanmasına sebep olabilir ve bundan dolayı kalıcı iz bırakabilir. Ayrıca, arka aydınlatmaya sahip olmayışı bu kadar avantajı beraber getirirken parlaklık dezavantajı sergiliyor. parlaklık konusunda OLED paneller genel olarak tipik 200 nit parlaklığa sahiptir ve günümüzün teknoloji dünyasında 200 nit tam sınırdır ki daha aşağısının karanlık olduğu belirtilir.
Burn-in olayına örnek olarak şu görüntüyü verebiliriz:
Hangi Kullanıcılar OLED Panel Monitör Almalıdır?
OLED panel özellikle geniş renk gamı ve yüksek renk doğruluğundan dolayı grafik tasarımcılar tarafından tercih edilmektedir. Bir diğer tercih edilme sebebi ise yüksek kontrast oranları ve canlı renklerden dolayı dizi/film izleyicileri ve RDR2 gibi hikayeli oyunlar oynayanlar. Yüksek kontrast oranı ve canlı renkler sayesinde görsel haz çok daha yüksek bir seviyeye çıkabiliyor, bu da keyfinizin daha yükseklere çıkması demek.
Mini LED – Micro LED Paneller
Mini LED paneller, daha önceki LED ekranlara kıyasla daha ufak boyutta olan ve daha fazla sayıda LED içeren bir çeşit teknolojidir. Bu küçük boyutlu LED’ler, yüzlerce mini ledden oluşur ve her biri bağımsız olarak kontrol edilebilir. Bununla birlikte daha yüksek kontrast oranı ve daha homojen bir aydınlatma sağlanır. Mini LED paneller, kontrast konusunda ilginç bir şekilde OLED ile yarışabiliyor. Mini LED panel teknolojili ürünlerde kontrast oranı 50000:1 ve bu da tıpkı OLED’in kontrastı gibi sonsuzluğa ulaşan bir rakam.
Mini LED Paneller dediğimiz gibi yüzlerce mini LED’in kullanıldığı bir arka ışıklandırma sistemine sahiptir. Bu sayede daha iyi bir aydınlatma kontrolü sağlanır ve ekranın farklı bölgeleri bağımsız olarak aydınlatılıp karartılabilir. Ayrıca, mini LED paneller daha yüksek parlaklık seviyeleri sunarlar, böylece daha canlı bir görüntü verirler. Mini LED paneller, tepkime süresi, renk doğruluğu gibi konularda OLED panellerle yarışır ve hatta parlaklık ve dayanıklılık konularında daha öndedir. Bu yüzden çok fazla statik görüntü sergilenen ortamlarda çalışan yazılımcı, grafik tasarımcı gibi meslekleri icra edenlere OLED yerine Mini LED önerilebilir.
Mini LED paneller, televizyonlar, monitörler, akıllı telefonlar gibi çeşitli elektronik cihazlarda kullanılmaktadırlar. Gelişmiş görüntü kalitesi ve parlaklık seviyeleri sayesinde Mini LED paneller diğer panellere göre daha fazla tercih edilmektedirler. Ayrıca Mini LED panellerin, gelecekte daha geniş bir kullanım alanı bulması beklenmektedir.
VA (Vertical Alignment) Paneller
VA panelleri TN ve IPS panellerin ortasında bulunan bir panel olduğunu söyleyebiliriz. VA paneller diğer LCD panellere göre en iyi kontrast oranını sunarlar, bu sebeple televizyon üreticileri özellikle VA panel kullanmaya özen gösterirler. Ortalama bir IPS monitör 1000:1 kontrast oranına sahip iken benzer özelliklere sahip VA paneller çoğunlukla 3000:1 veya 5000:1 gibi oldukça yüksek kontrast oranlarına sahiptirler. Üstelik bu denli yüksek kontrast oranına sahip VA panellere sahip monitörlere rastlamak pek de şaşırtıcı bir durum değildir.
Görüş açısı anlamında VA paneller, IPS paneller kadar iyi bir performans veremezler fakat TN panellere nazaran daha iyidir. 240 Hz gibi yüksek yenileme hızına sahip VA panel monitörler bulabilirsiniz ama gölgelenme ve hareketlerde bulanıklık sorunu yaşamanız söz konusu olabilir fakat Samsung Odyssey G6, G7, G9 gibi istisnalar mevcuttur ancak yüksek Hz monitörlerde Scanlines problemi yaşayabilirsiniz. Dolayısıyla oyun için VA paneller pek fazla tercih edilmez.
Profesyonel grafik/tasarım monitörü denebilecek seviyedeki ASUS ProArt, MSI Creator serilerindeki IPS monitörler ve OLED monitörler epey pahalı olduğu için VA paneller tasarımcıların ucuz yollu çözümü olarak bilinir.
Hangi Kullanıcılar VA Panel Monitör Almalıdır?
VA paneller, TN panellere oranla çok daha iyi bir renk üretimine sahiptir. Dolayısıyla VA paneller genel kullanım için gayet uygundur fakat yüksek kontrast özelliği dışında bir çok konuda yetersiz kalırlar. VA paneller genel anlamda tek oyunculu veya düşük seviyeli oyun deneyimi yaşamak isteyenler için uygundur. Yani eğer grafiker veya tasarımcıysanız ve paranız yoksa renklerde bulaşma (smearing) sorunu yaşamayan bir VA monitör size ilaç gibi gelir.
TN (Twisted Nematic) Panel
Dünya çapında ilk LCD panel türü olan TN paneller günümüzde hala en çok üretilen ve kullanılan panel türlerindendir. Monitör panelleri arasında en popüler tür olan TN, üretildikten kısa bir süre sonra oldukça popüler olmuş ve eski nesil CRT tipi monitör üretimlerinin durmasına sebebiyet vermiştir. Bu hızlı yükselişin ardında TN panellerin ucuz üretim maliyeti bulunuyor. Bu paneller yüksek seviyede duyarlılığa sahiptir ve piksellerin oldukça hızlı bir şekilde değişebilmesi sayesinde hareketli görüntüler çok daha akıcı gözükmektedir.
Tabii ki bu kadar pozitif yönün yanında TN panelin bazı negatif yönleri de bulunuyor. TN panel bulunan bir monitöre yandan, aşağıdan veya yukarıdan dar bir açı ile bakarsanız renklerin fark edilir şekilde değiştiğini fark edebilirsiniz. Çoğu kullanıcı tarafından bilindiği üzere bu TN panel bulunan monitörlerin en büyük eksi yönüdür. Ayrıca bu panellerin renk üretimi de pek güçlü değil. Çoğu TN panel bulunan monitör 24 bitlik gerçek rengi görüntüleyemez.
Hangi Kullanıcılar TN Panel Monitör Almalıdır?
TN panele sahip olan monitörler diğer monitörlere göre genelde daha ucuz olurlar. Bunun en büyük sebebi ise üretim maliyetinin düşük olmasıdır. Sizin için monitördeki görüntünün renkleri çok önemli değilse, fotoğraf ve video düzenlemesi ile uğraşmıyorsanız veya farklı açılardan bakınca renklerin bozulması sizin için bir sorun değilse TN panelleri gönül rahatlığıyla tercih edebilirsiniz. Ayrıca TN paneller düşük gecikme süresine sahip olduğu için E-Spor alanında da bir çok oyuncu tarafından özellikle tercih edilmektedir.
Curved (Kavisli) Monitör Nedir?
Curved (Kavisli) monitörler normal düz ekranlı monitörlere göre, kullanıcının görüş açısında daha geniş bir görüş alanı sunmak için hafif kavisli bir şekle sahiptir. Kavis oranı olarak 1000R, 1500R, 1800R gibi kavis oranları vardır fakat göz sağlığı açısından 1000R kavis oranı önerilmektedir. Kavisli monitörler genellikle oyun, film-dizi izlemek için tercih edilir.
Özet:
Bu yazımızda monitör panellerinin çeşitlerinden, özelliklerinden ve hitap ettiği kesimden bahsedip bir çeşit bilgiler verdik. Okuduğunuz için teşekkürler, takipte kalın!
